Vancouver observations

Vancouver blog #10: ‘Wrap-up’

Juli partner Hans woonde afgelopen jaar met zijn gezin in Vancouver. Eind februari kwam hij terug naar Nederland. In deze laatste blog geeft hij een confronterende wrap-up van zijn belangrijkste observaties van de architectuur en stedenbouw in deze stad die bekend staat om de fijne leefbaarheid.

Hans: “Nu ik terug ben in Nederland, merk ik dat de 13 maanden in Vancouver een grote impact hebben op mij als architect. Voor deze wrap-up stelde ik mijzelf de vraag: ‘Wat heeft mijn verblijf in Vancouver mij geleerd en welke invloed heeft dit jaar gehad op mij als architect?’ Ik ben geïnspireerd geraakt, onder meer door de ‘Seven Generations’ visie. En enorm geschrokken.

In de laatste blog van deze serie deel ik mijn 4 belangrijkste observaties: over klimaatontkenning en de onmiskenbare effecten daarvan, zoals ik die onverwachts ervoer in deze om zijn leefbaarheid geroemde stad. Over het grote belang van verbinding met mensen. Van ruimschoots groen om je heen hebben. En tenslotte de – voor mij persoonlijk de meest indringende observatie – puinhoop die we onze kinderen laten erven door hoe wij met de wereld omgaan – en hoe anders dat ook kan. Bijvoorbeeld door te werken vanuit het ‘Seven Generations’ principe, dat ik hier toegepast zie op de campus van de Universiteit van British Columbia.”

1: Klimaatontkenning

In de eerste plaats is de klimaatverandering voor mij nooit eerder zo tastbaar aanwezig geweest. In Vancouver blog #06 ‘Heat Wave’ schreef ik over de extreme hittegolf en de bosbranden en de effecten daarvan op het leven, zoals schelpdieren die letterlijk gekookt werden in het ondiepe water dat hun natuurlijke habitat is. En huisdieren die door oververhitting stierven in de glazen woontorens van hun baasje. Mensen gingen in hun kelders leven omdat de huizen ondraaglijk warm waren.

In november 2021 kwamen daar ook nog de massale overstromingen bij, waardoor de stad geheel geïsoleerd kwam te liggen door het wegspoelen van snelwegen en spoorbanen naar de rest van Canada. Als gevolg waarvan brandstof op rantsoen ging en er lege schappen in de supermarkt ontstonden.

Niet alleen bleek dat zelfs de meest recent gebouwde gebouwen niet goed opgewassen waren tegen de extreme hitte, ook bleek dat een groot deel van de Delta niet voldoende voorbereid was op de grote hoeveelheden regenwater die afgevoerd moesten worden. Zowel op gebouw- als op gebiedsniveau bleek dat men in Canada totaal niet voorbereid is op de ingrijpende invloed van de klimaatverandering. Omdat de invloed van de klimaatverandering in NL tot nu toe maar beperkt voelbaar is geweest vermoed ik dat het hier nauwelijks anders is. En dat er daarom nog veel te weinig besef is wat de werkelijke impact kan zijn.

"Zowel op gebouw- als op gebiedsniveau bleek dat men in Canada totaal niet voorbereid is op de ingrijpende invloed van de klimaatverandering."

HANS SCHEPMAN | JULI ONTWERP VANCOUVER

2: Grote belang van verbinding

In de tweede plaats merkte ik het belang van verbindingen. Verbindingen tussen mensen, maar ook met het huis en de buurt waar je woont.

Ons verblijf begon middenin de coronacrisis, met de verplichte quarantaine van 2 weken in ons nieuwe huis. Een periode waarin we aangewezen waren op de hulp van een toevallige kennis die ons om de dag van vers brood voorzag. De sociale controle in Vancouver was sterk, dus stiekem zelf boodschappen halen of zelfs maar even in de tuin ontspannen was echt geen optie.

Ondanks online afspraken voor werk en FaceTimen met familie en vrienden in Nederland, bleek dit bezoek al snel het hoogtepunt van de dag. Alle moderne techniek ten spijt blijkt het hebben van fysiek contact toch echt belangrijk te zijn. Geïsoleerd in ons nieuwe huis, in een vreemd land, voelde de buitenwereld – tot onze verrassing – gevaarlijk en bedreigend aan.

Ook kwam ik erachter hoe groot de invloed van stedenbouw op de manier waarop onze steden gebruiken, zoals ik beschreef in Vancouver blog #02 ‘Freedom’ en Vancouver blog #03 ‘Car Country’, over de effecten van een uitgestrekt stedelijk grid met gescheiden gebieden voor woningen en winkels. Hierdoor is de auto noodzakelijk om overal te komen, maar leeft iedereen eigenlijk vooral in zijn eigen ‘cocon’. Dat heeft weer veel invloed op de manier waarop mensen met elkaar samenleven en (niet) in staat zijn begrip voor elkaar op te brengen.

Ons vertrek maakte het belang van die verbindingen voor ons extra tastbaar; tijdens het afscheid op school, werk en van vrienden in de buurt. Dat we ons erg thuis voelden in Vancouver, kwam door die mensen die we het afgelopen jaar hebben leren kennen.

Een samenleving ontworpen voor (toevallige) ontmoetingen maakt dat er veel makkelijker verbindingen ontstaan. En die verbindingen zorgen weer voor een hechte gemeenschap, waar met wederzijds begrip wordt samengeleefd. Waardoor je je er veilig en thuis voelt.

"Ons vertrek maakte het belang van die verbindingen voor ons extra tastbaar: Dat we ons erg thuis voelden in Vancouver, kwam door die mensen die we het afgelopen jaar hebben leren kennen."

HANS SCHEPMAN | JULI ONTWERP VANCOUVER

3: Zo belangrijk is groen

Een derde inzicht is mérken – naast het theoretisch weten – wat de impact van groen in en vlakbij de stad is op jou als bewoner. Zoals gezegd: natuurlijk weten we dat al. Niet voor niets is er na aanleiding van onderzoek over de benodigde hoeveelheid (lees: tekort) groen in steden de Nota Ruimte geschreven met daarin het richtgetal van 75 m2 groen / inwoner binnen 500 meter van de woning. Daar komen veel steden in het westen van Nederland (lang) niet aan. Door ons jaar in Vancouver, het vele groen in de stad, de natuur direct om de stad, en nu weer terug zijn, merk ik het verschil op ons. Ik mis het enorm. Het ontspannende effect, verkoelende effect, gezondheidseffect (bizar: in Vancouver had ik geen astma medicatie meer nodig, hier moest ik er direct weer mee beginnen. Dat komt ongetwijfeld niet alleen door minder groen, maar heeft er wel degelijk mee te maken).

Zoals ik al schreef in Vancouver blog #09 ‘The Green City’ is echte natuur in Vancouver nooit ver weg. Maar bovenal: iedereen heeft er een groot respect voor. Van stadsbestuur tot bewoners. Groen is een integraal onderdeel van nieuwbouwplannen. Zo wordt het groen bij nieuwbouwplannen centraal georganiseerd aangelegd. Bij oplevering is de tuin beplant en ligt er een strakke grasmat. Ook worden bij (bouw)werkzaamheden bestaande bomen beschermd door een groot hek dat er omheen komt te staan en alleen als het echt niet anders kan is het mogelijk een vergunning te krijgen om een boom te kappen.

Door het groen centraal georganiseerd aan te leggen is het veel beter mogelijk inheemse beplanting te gebruiken die bijdraagt aan de biodiversiteit dan wanneer dit aan individuele kopers/bewoners wordt overgelaten. Maar het heeft ook nog andere voordelen; een paar volwassen bomen en een aangeplante tuin maakt een woning ook veel aantrekkelijker voor kopers. Bovendien zorgen bomen voor verkoeling, waardoor er bijvoorbeeld veel minder snel gekozen hoeft te worden voor zonwering. Ook is aangetoond dat zicht op groen zorgt voor ontspanning.

En natuur in de directe omgeving van de stad zorgt ervoor dat we sneller erop uit gaan, meer bewegen en ons daardoor gezonder voelen. Waar we in NL de rand van de stad volbouwen met distributiecentra en daarmee de natuur steeds verder van de stad komt te liggen. Het is dus essentieel om hoogwaardig groen in en om de stad te creëren en te beschermen.

4: Onze kinderen erven een puinhoop

In de vierde plaats heb ik mij gerealiseerd dat de manier waarop wij in de Westerse samenleving omgaan met onze aarde, onhoudbaar is. De behoefte aan economische groei gaat niet alleen ten koste van de natuur en natuurlijke hulpbronnen, maar heeft ook zeer negatieve invloed op onze gezondheid.

Het westerse superioriteitsgevoel is volstrekt misplaatst. We vinden onze economische en technologische vooruitgang geweldig, maar steken onze kop in het zand voor de consequenties: dat we onze kinderen achterlaten op een wereld die we tot een puinhoop hebben gemaakt. Ik ben geïntrigeerd geraakt door de oorspronkelijke, inheemse culturen die een structureel andere en zeer waardevolle kijk hebben op de manier waarop wij samenleven met de natuur en omgaan met onze grondstoffen, zie Vancouver blog #08 ‘Seven Generations’. Daar zijn het voortbestaan en de gezondheid van je familie en generaties die na jou komen belangrijker dan het nastreven van persoonlijk geluk in het hier en nu. Daarin staat het samenleven in harmonie met de natuur centraal, in plaats van verbruiken, kapotmaken en vervuilen.

Stop met bouwen voor de sloop

Met name dit laatste inzicht heeft mijn kijk op mijn vak radicaal veranderd. Nooit eerder heb ik zo sterk ingezien dat wij ons veel te veel richten op de waan van de dag, het hier en nu. Dat wij ontwerpen maken op basis van de huidige regelgeving in plaats van te kijken wat er écht nodig is. Dat wij daarmee ‘bouwen voor de sloop’ en helaas ook een radertje zijn in een onhoudbaar economisch model. Dat wij bijdragen aan dit – volgens economisch model haalbare, technisch zeer duurzame huizen – waarin totaal geen flexibiliteit zit, waardoor ze niet in staat zijn te veranderen door de tijd heen. En ook daarmee reeds bij oplevering al klaar zijn voor de sloop. (‘designed to fail’ – http://thomasrau.eu/nl/material-matters/).

Integraal ontwerpen

Maar ik heb mij ook gerealiseerd dat je als architect een unieke positie hebt binnen de bouwwereld. Dat onze creativiteit maakt dat wij in staat zijn oplossingen te bedenken die andere disciplines overstijgen. Wij zijn in staat snel te veranderen en ideeën razendsnel te omarmen en te vertalen naar bruikbare, praktische oplossingen. Wij zijn in staat integraal te kijken naar een opgave, waar andere disciplines zich steeds meer zijn gaan specialiseren. En juist die integrale aanpak is volgens mij cruciaal om de hoognodige verandering van de bouwwereld te bereiken en te werken aan een model waarin woningen flexibel zijn waardoor ze veel langer meegaan en het materiaalgebruik zoveel mogelijk wordt beperkt. Kortom: waarin we bouwen aan een betere, inclusieve samenleving waarin we met elkaar proberen de klimaatverandering zoveel mogelijk te beperken. Ik heb echt zin om daarmee aan de slag te gaan!

FOTOGRAFIE: Hans Schepman